Hanes Dyffryn Nantlle

Nebo a Nasareth

 
 
 

Hanes Siop Nasareth

Nid oes gennyf wybodaeth am y siop cyn 1936 – dim ond mai Ann Jones oedd yn ei chadw. ‘Roedd Ann yn wyres i John Jones Bryngwyn ac yn chwaer i fy nhaid William Jones Bodychain.
Yn 1936, fe dorrodd iechyd Ann Jones ac aeth fy nhad a mam i helpu am ryw fis neu ddau. Ond aeth y mis neu ddau yn chwe blynedd tan 1942.

Tyfodd y busnes yn un llewyrchus, hyd yn oed ym mlynyddoedd cyntaf yr Ail Rhyfel Byd. Y silffoedd yn llawn stoc bob amser. Morris & Jones oedd y prif gyflenwyr a chofiaf y lori yn iawn – gyda llun bachgen tywyll ei groen yn hysbysebu "Black Boy Tea" (tybed a fyddai hynny yn hiliol erbyn heddiw?). Oes oeddech yn ysmygwr, roedd dewis da ar eich cyfer - Baco Amlwch, Baco Siag, Tom Long, Golden Flake a sigarennau fel Players, Capstan, Craven A, Woodbine dwy geiniog a.y.b.
Ar wahân i fwydydd arferol groser, rhaid oedd gofalu am ddigon o bowdwr golchi, heb anghofio'r lliw glas.

Eitem bwysig arall oedd oel lamp, a hefyd gwydrau ar gyfer y lampau. Esso fyddai'n danfon y cyflenwad oel ac yn ei drosglwyddo i danc go helaeth yn y siop, tu ôl i balis ar yr ochr chwith. Wrth gwrs roedd yn rhaid mynd a chan oel lamp eich hun i'w nôl.
Cofiaf yn dda'r arwydd glas gan Esso y tu allan i'r siop "WHITE ROSE OIL".

Ar ochr dde i'r siop ‘roedd Swyddfa'r Post, yma hefyd roedd y ffôn – cyn dyfodiad y blwch ffôn tu allan. Os am ei ddefnyddio i alw rhif (yn Lerpwl dyweder) rhaid i ddechrau galw'r gyfnewidfa ym Mhenygroes trwy droi handlen yn perthyn i'r peiriant. Yna rhoi manylion i'r cysylltydd, ac yntau wedyn yn cysylltu â chyfnewidfa bellach a phellach hyd y byddai'r rhif wedi ei gysylltu.
Roedd yn amhosib cynnal sgwrs breifat gan fod pawb yn y siop yn gallu clywed popeth!

'Roedd Postman lleol, John Owen Bryn Mawr, ynghlwm â'r Post yn Nasareth. Ef fyddai'n dosbarthu'r llythyrau ar droed i lefydd fel Caerau, Cwmbrân, Llwynbedw,Pennant, Cae Grasbil, Pen yr Yrfa, a Bryn Melyn, ac yna yn dychwelyd i'r Swyddfa yn y Siop. Bob Parry, Postman o Benygroes fyddai wedi cludo'r llythyrau i'r Siop ar ei feic, a byddai ef wedyn yn parhau tua Nebo gan ddosbarthu ar ei ffordd, ac yna i lawr am Bontlloc ac yn ôl ar hyd ffordd Pen Chwarel i Benygroes.

Nid oes gennyf fawr o gof am werthu blawdiau anifeiliaid o'r warws yn y cefn, ond roedd y pennill bach yma yn gyfarwydd iawn i ni'r plant:

Mae yn siop Nasareth, dau ful dall,
Yn cario blawd allan i'r hwn a'r llall,
Yn cario rhan fwyaf i dŷ Mr. Green,
A hwnnw fel cacwn a'i fys yn ei din.

Yn 1942, daeth Mr. a Mrs. Alwyn Morris i gadw'r siop.

Tybed oes rhywun yn cofio pwy oedd Mr. Green druan!

Diolch i Richard Jones, (Dic Dalar Deg Penygroes) am anfon rhywfaint o hanes Siop Nasareth i ni. Oes oes gan unrhyw un fwy o hanesion fel hyn cysyllter a post@nantlle.com os gwelwch yn dda.


Cwsmeriaid olaf Siop Nasareth

Caeodd drysau Siop Nasareth am y tro olaf erioed yn hanner cyntaf 2008. Dyma rai o drigolion y pentref a fu ymhlith cwsmeriaid olaf un y siop:

Cwsmeriaid olaf Siop Nasareth

  Iaith HyperText Markup (HTML) 4.01 Transitional Dilys Cydymffurfiad Level A efo canllawiau WCAC 1.0 y W3C Cascading Style Sheets (CSS) Dilys