Y Mabinogi

 
 
 

Cyflwyniad

Casgliad o bedair chwedl yn seiliedig ar y traddodiad llafar Cymreig yw'r Mabinogi. Eu henw traddodiadol yw Pedair Cainc y Mabinogi (mae cainc yn golygu "cangen", sef "chwedl o fewn chwedl"). Oherwydd i'r Arglwyddes Charlotte Guest gamddeall y gair Cymraeg Canol mabynogion, fe ddefnyddir y gair 'Mabinogion' ers iddi hi gyhoeddi ei chyfieithiad Saesneg dylanwadol o'r Pedair Cainc.

Cedwir testunau pwysicaf y chwedlau mewn dwy lawysgrif ganoloesoel arbennig, sef Llyfr Gwyn Rhydderch a ysgrifenwyd rywbryd oddeutu 1350, a Llyfr Coch Hergest a ysgrifenwyd rywbryd rhwng tua 1382 a 1410.

Mae'r rhan fwyaf o ysgolheigion yn cynnig dyddiad o gwmpas ail hanner yr 11eg ganrif ar gyfer cyfansoddi'r Pedair Cainc yn eu ffurf bresennol (1060 yw awgrym Ifor Williams). Byd cwbl Geltaidd yw byd y Pedair Cainc ac felly mai lle i gredu eu bod yn deillio o ddiwedd Oes yr Haearn (fel yn achos rhai o'r chwedlau Gwyddeleg yn Iwerddon).

Pedair Cainc y Mabinogi

Casgliad o bedair chwedl sy'n perthyn i'r un cylch yw Pedair Cainc y Mabinogi. Y pedair chwedl yw:

  • Pwyll Pendefig Dyfed
  • Branwen ferch Llŷr
  • Manawydan fab Llŷr
  • Math fab Mathonwy

Y llinyn sy'n rhedeg drwy bob cainc, er yn denau braidd mewn mannau, yw hanes Pryderi, mab Pwyll Pendefig Dyfed a Rhiannon.

Addaswyd y cyflwyniad yma o Wikipedia Linc allanol: Agorir mewn ffenestr newydd


Mwy o wybodaeth

  »»  Llefydd a gafodd eu crybwyll yng Nghainc Cyntaf y Mabinogi

  »»  Llefydd a gafodd eu crybwyll yn Ail Gainc y Mabinogi

  »»  Llefydd a gafodd eu crybwyll ym Mhedwaredd Cainc y Mabinogi

  »»  Lleoliad chwedlau Pedwaredd Gainc y Mabinogi

  »»  Prif Raniadau Cymru yn yr Oesoedd Canol

  »»  Y Mabinogi: Perthynas â Dyffryn Nantlle

Mewn ieithoedd eraill

  »»  Ffrangeg / Francais Linc allanol: Agorir mewn ffenestr newydd

  »»  Cymraeg Canol 1 Linc allanol: Agorir mewn ffenestr newydd, Cymraeg Canol 2 Linc allanol: Agorir mewn ffenestr newydd

  »»  Saesneg / English Linc allanol: Agorir mewn ffenestr newydd

  »»  Portiwgeaidd / Portugués Linc allanol: Agorir mewn ffenestr newydd

  »»  Iseldiraedd / Nederlands Linc allanol: Agorir mewn ffenestr newydd

  Iaith HyperText Markup (HTML) 4.01 Transitional Dilys Cydymffurfiad Level A efo canllawiau WCAC 1.0 y W3C Cascading Style Sheets (CSS) Dilys