Hanes Dyffryn Nantlle

Siopau a Busnesau Penygroes - 1939 a 1989

Diolch i Mr Elfed Roberts am drosglwyddo’r wybodaeth yma i ni.

Oddeutu 1939

Ar ôl dibynnu ar wybodaeth a gasglwyd o lyfr, bellach mae’n rhaid i mi fentro fy hunan. Gobeithiaf fod fy nghôf ddigon clir i fentro rhestru’r siopau oedd yn bod o gwmpas y flwyddyn a nodir uchod. Hwyrach y byddaf wedi gadael rhyw siop neu fusnes allan o’m rhestr. Mi dybiaf y caf wybod am hynny!!

Stryd Ucha – O Gwynfa i lawr i groesffordd Allt Doli / Heol Llwyndu)

Ochr Chwith

• Lambert a McLocherie – garej trwsio ceir a phetrol
• 63 – siop Mrs Maggie Jones – groser ac oil lamp yn yr ‘entry’
• Gweithdy Saer Robert Owen
• Gwesty Red Lion – tafarn
• Swyddfa’r Dôl
• Siop Auckland – groser / da da / sigarets
• Rhondda House – newyddiadurwyr / groser / sigarets / da da
• Bee Hive – cigydd

Ochr Dde

• Capel bach Treddafydd – gweithdy adeiladwyr Llys Eifion
• Birmingham House – groser cyffredinol
• Nantlle House – groser / dada
• Ned House – groser cyffredinol
• Steam Bakery - siop fara / cacennau
• Steam Bakery – becws
• 2 Stryd Fawr – cigydd

Ffordd Capel Bethel

• Meddygfa Dr E Shelton Roberts Gwyddfor

O groesffordd Allt Doli / Heol Llwyndu i groesffordd Stryd yr Wyddfa / Heol Buddug

Ochr Chwith

• Swyddfa’r Post – John Iorwerth Hughes – Gorsaf teliffon y cylch
• Banc y Midland
• Richard Williams – cigydd – hefyd yn cario cig i Dalysarn gyda throl a cheffyl

Ionawr 1989

Rwyf yn sicr fod y rhestr yma yn gywir gan i mi gerdded o gwmpas y pentref a nodi faint sydd ar ôl o’r gogoniant a fu. Tri deg a thair o siopau oedd yna o gymharu â 82 yn 1939. Felly yn ystod yr hanner can mlynedd a aeth heibio aeth hefyd 49 o siopau. Yn 1939 yr oedd 62 o fusnesau eraill yma heblaw'r siopau. Yn 1989 y cyfrif oedd 53.

Dyma felly yr ystadegau ddaeth i’r amlwg:-

• Yn 1939 nifer y siopau yn 82. Nifer busnesau yn 62 . Cyfanrif 144
• Yn 1989 nifer y siopau yn 33. Nifer busnesau yn 53. Cyfanrif 86

Stryd Fawr – o Gwynfa i lawr i groesffordd Ffordd Llwyndu / Allt Doli

Ochr chwith

• Wynnstanley – warws gwerthu bob dim
• Siop Rhondda House - Gwyndaf a Tabitha Hughes – groser

Ochr Dde

• Garej Treddafydd / Hen Gapel Bach – trwsio ceir

Heol y Dŵr (o groesffordd Ffordd Llwyndu / Allt Doli i groesffordd Heol Buddug / Stryd yr Wyddfa)

Ochr Chwith

• Banc y Midland
• Fferyllfa – G L & S Williams
• Bodnant – Meddygfa Dr J C B Thompson
• Y Droell – Edafedd – Mrs Nancy Parry
• Rhif 17 – Newyddiadurwr – Mr a Mrs W H Parry
• XL – Siop sglodion – Selwyn Jones
• Cymdeithas Adeiladu’r Halifax – Siop Isa
• Cohen – dillad
• Co-op

Ochr Dde

• Swyddfa Bost - J D Bennet Williams
• Siop Nancy Moss – dillad
• Siop Griffiths / Muriau Stores - deunydd adeiladu/ offer tŷ / papur wal
• Banc Barclays
• Siop Waterloo – T & N A Salisbury cigydd
• Y Gegin Fach – caffi/ siop
• Siop 22 – dillad plant
• Bryn Teg – Meddygfa Dr J Morris Jones

Ffordd Llanllyfni

Ochr Chwith

• Fair View - Siop dda da / cardiau / sigaréts / ffrwythau
• Modurdy Dulyn - gwerthu a thrwsio ceir a lorïau
• Clwb Cymdeithasol Pêl Droed Dyffryn Nantlle

Ochr Dde

• Garej Povey – petrol / trwsio ceir

Ffordd y Sir

• Siop y Gloch – groser / sigarets / da da

Maes Dulyn

• Clwb Cymdeithasol y Lleng Brydeinig Dyffryn Nantlle

Heol Buddug

• Maen Dylan – dodrefn ail law
• County Salon (Summer Hill) trin gwallt – Nesta
• Llys Meddyg – Meddygfa DR J S Jones a Dr P G E Crabtree
• Cymdeithas Tai Eryri
• Siop Gareth – cigydd – Gareth & A Williams

Heol y Bedyddwyr

• Dinorwic House – trin a thorri gwallt
• Gorffwysfa – Swyddfa Gofal a Thrwsio Arfon
• Canolfan Gwaith

Sgwâr y Farchnad

• Meddygfa Corwen – Dr E Elwyn Parry
• J Thomas – gwerthu a thrwsio clociau / anrhegion / tlysau
• Siop Sglodion
• Torwoods – gwerthu a thrwsio peiriannau garddio
• Siop Dick – siop dda da / sigarets / nwyddau
• Gwesty’r Afr – tafarn

Ffordd Clynnog

• Swyddfa Menter Lôn Eifion (lonydd glas)
• Siop Bara Da

Stryd yr Wyddfa (o’r sgwâr i’r Neuadd Goffa)

Ochr Chwith

• Gwesty Victoria – tafarn
• Paris House – dodrefn hen ac ail law
• T Herbert – Siop esgidiau
• J E Jones – ffrwythau a llysiau
• Siop Alwyn a Nora – Newyddiadurwr / da da / anrhegion / taclau pysgota / sigarets
• Snowdon Salon – trin gwallt
• Siop betio

Ochr Dde

• Siop Helen – edafedd
• Siop Elwyn – bara / teisennau
• Cyhoeddiadau Mei – argraffu / cysodi / dylunio
• Siop Paragon ( Douglas & Enid Jones) - dillad dynion, merched a phlant

Stad Ddiwydiannol

• Unedau Gwasg Dwyfor (Dafydd Owen) – argraffu / cysodi / dylunio
• Uned – gwerthu dodrefn
• Uned – gwerthu rhewfwyd
• Uned – swyddfa yswiriant
• Unedau –storfa J E Jones a’i feibion cyfanwerthwr llysiau a ffrwythau
• Argraffdy Arfon (Bleddyn Jones) – argraffwyr
• R J & S Ltd – sgaffaldwyr
• I O Williams Carmel –iard cludwyr
• ICP – ffatri bapur

Adeiladwyr / Seiri

• Elfyn ac Aled Jones, yr iard Ffordd Clynnog
• Glyn Jones a’i feibion Ffordd Clynnog
• Aled Roberts Ffordd Clynnog
• Neville Ellis, Tynyweirglodd
• Brodyr Davies iard ger teras Llwyn Onn
• R H Roberts, Stryd Ucha
• W G Jones, Bron Meirch

Plymwr

• Kevin Roberts Bodlondeb

Trydanwyr

• Edwin Lewis a’i fab Sgwâr y Farchnad
• Dan Wyn Jones, Ffordd Llwyndu

Perchnogion loriau – cludwyr

• Glyn Hughes – Stryd Ucha
• Gwyndaf Hughes – Rhondda House
• Wyn Williams - Ffordd Llwyndu
• Tom Hughes – Heol Buddug